L'avancement de SEPA en Belgique Bruxelles, le 29 octobre 2009 Agnes Van den Berge Begroeting. Welkom Dames en Heren op deze informatiesessie van de NBB. Zoals de Heer Gouverneur heeft aangeduid, is de unieke eurobetalingsruimte (of SEPA) voor ons een belangrijk thema. Vooral de vlotte en probleemloze invoering ervan willen wij bewerkstelligen. Zo bvb is de communicatie naar het grote publiek zeer belangrijk en moet iedereen aan het woord kunnen komen. Daarom hebben wij een ietwat ongewone formule uitgedokterd voor deze informatiedag. De NBB, de ECB en de EC zullen, als regelgevers hun visie in algemene termen weergeven. Daarna zullen we in opeenvolgende paneldebatten de vertegenwoordigers van de verschillende stakeholders aan het woord laten. Iedereen kan zijn bezorgdheden ventileren, maar dit mag natuurlijk niet ontaarden in een polemiek. Wij luisteren graag naar jullie om te zoeken hoe we op de beste manier de unieke eurobetalingsruimte kunnen realiseren zonder iemands belangen te schaden. Ons doelpubliek van vandaag is de pers, consumentenvertegenwoordigers, bedrijvenfederaties en elkeen die met de eengemaakte euro-betaalruimte (SEPA) te maken krijgt. Daarom zal ik het eerst in algemene termen hebben over de eengemaakte euro-betalingsruimte en daarna ingaan op de status van dit belangrijke Europese project in België. Daarna wordt er in drie panels (1 per betaalinstrument) ingegaan op de meer gedetailleerde aspecten. [Bij het verlaten van de info-dag krijgt iedereen een CD mee met de meest relevante informatie over SEPA.]

De unieke euro-betaalruimte (SEPA) De bedoeling van SEPA (de Single Euro Payments Area of het unieke of eengemaakte eurobetalingsgebied) is één domestieke zone te creëren voor de giriale € betalingen. Een zone waar alle betaaldienstgebruikers (particulieren, bedrijven, overheidsdiensten,...) girale betalingen in euro kunnen zenden en ontvangen, binnen de grenzen van een land of daarbuiten, met hetzelfde gemak, met dezelfde veiligheid en efficiëntie, en onder dezelfde voorwaarden, rechten en plichten als in het eigen land. Het is de logische volgende stap na de invoering van de euro met hetzelfde doel om de landsgrenzen voor betalingen in Europa weg te werken. Maw een verdere financiële integratie in Europa, met name op het vlak het betalingsverkeer. Dit is noodzakelijk in voor een efficiënte afhandeling van economische transacties binnen de Europese economie. Voor ons, de NBB is dit zeer belangrijk omdat het een belangrijke etappe is naar een echte Europese Monetaire Unie. Maar over welk Europa hebben we het hier ? Wat bedoelen we hier met Europa ? Het gaat niet alleen over de eurozone (de landen die de euro aangenomen hebben), noch over de de EU van 27 landen, maar over de ganse "Europese Vrijhandelsasociatie” (dit is de geografische zone die de EU27 plus Ijsland, Noorwegen en Liechtenstein omvatten) en daarbovenop Zwitserland en Monaco die vrijwillig aansluiten. In totaal hebben de bankgemeenschappen van 32 landen samengewerkt om Europese standaarden te creëren voor € betalingen. Voor België wil dit zeggen dat bijna alle girale betalingen zullen omgezet worden in een Europese variant. Op termijn worden alle overschrijvingen , domiciliëringen en kaartbetalingen omgezet in een Europese variant. Het juridisch aspect is natuurlijk zeer belangrijk. Het Europees Parlement en de Raad hebben ervoor gezorgd dat er een algemeen, geharmoniseerd regelgeving zal zijn in de ganse EU. Vooral de volgende twee wetteksten zijn hier van belang: De Verordening van 16 september 2009 betreffende grensoverschrijdende betalingen die volgende week in voege treedt en De Richtlijn betreffende betalingsdiensten in de interne markt die binnenkort wordt omgezet in Belgisch recht. Maar daarover heeft Mr Muylle het reeds gehad. U heeft al begrepen dat al deze veranderingen een zware impact hebben, afhankelijk weliswaar van de economische actor. Het staat buiten kijf dat de overgang naar een eengemaakt euro-betalingsgebied een zwaardere impact zal hebben dan de introductie van de euro. girale € betalingen in 32 landen 99 % van al onze girale betalingen worden aangepast één geharmoniseerd regelgevend kader impact SEPA > invoering van de euro cash

Twee voorbeelden Laat me twee voorbeelden geven. 1) Les consommateurs: Les consommateurs ont accès à la totalité du marché bancaire européen. Ils peuvent choisir une banque pour effectuer tous leurs paiements en Europe aux mêmes conditions. Diegenen die een zoon of dochter hebben die studeert in het buitenland, kunnen op een gemakkelijke manier geld overschrijven naar de rekening van dochter- of zoon-lief. En zij kunnen vanuit het buiten land het overschot van hun maandelijkse toelage zonder problemen terug overschrijven naar jouw rekening …. Les consommateurs peuvent payer par domiciliation de la même manière au niveau national ex. tél., loyer, … Voor diegenen onder u die bvb een buitenverblijf hebben in een ander land, kunnen via een Europese domiciliëring hun rekening van buitenlandse nutsbedrijven betalen via hun eigen Belgische bank. 2) Les entreprises Vooral voor de grote bedrijven die multinationaal actief zijn, zijn er zeker grote voordelen. Les entreprises peuvent centraliser tous leurs paiements au siège central, ex. paiement des salaires de toutes les succursales européennes. Vele van die grote ondernemingen moeten momenteel in verschillende landen verschillende standaarden onderhouden voor hun betaalverkeer. Les entreprises peuvent gérer leurs domiciliations via une seule banque pour tous les pays. De grootte van de voordelen hangen af van het soort betalingsdienst gebruikers. Voor sommigen (zoals de consument die nooit buitenlandse betaaltransacties uitvoert), zal dit zich slechts op langere termijn manifesteren.

Voorbereiding SEPA Forum: interbancair werk Implementatie van de Europese standaarden Migratieplannen www.sepabelgium.be Steering Committee sur l'avenir des moyens de paiement Voorzitter= Gouverneur NBB Maatschappelijk overleg tussen banken, bedrijven, consumenten, overheden,... Opvolging, vooruitgangsrapporten www.nbb.be/sepa In België speelt alles wat betreft de eengemaakte euro-betalingsruimte zich af op twee verschillende niveaus. Enerzijds is er het “SEPA” Forum (zoals u waarschijnlijk al wist is SEPA het Engelse acroniem om de Single Euro Payments Area of de eengemaakte euro-betalingsruimte aan te duiden). Het SEPA Forum is de interbancaire werking (inclusief de Post), ondersteund door de NBB. Dit is het Forum die de voorbereidingen treft voor de banken in België. De Europese standaarden worden ontwikkeld op Europees niveau (door de overkoepelende interbanken organisatie voor de betalingen: de European Payments Council) en het SEPA Forum vertaalt deze naar het Belgische niveau. Het Forum heeft reeds vier opeenvolgende migratieplannen opgesteld met afspraken hoe de migratie het best wordt georganiseerd door, en, tussen de banken. Daarnaast organiseert de NBB het "Steering Committee over de toekomst van de betaalmiddelen" onder voorzitterschap van de heer Gouverneur. In het verleden heeft dit comité reeds een aantal rapporten voorbereid over de betaalmiddelen. Nu organiseert het comité de overgang naar de unieke eurobetaalruimte in België. Daartoe worden vertegenwoordigers van alle economische sectoren uitgenodigd: de banken, de consumentenvertegenwoordigers, de grote bedrijven, bedrijfsfederaties, de overheden (op de verschillende niveaus), de Post, ATOS, … Ik hou eraan om bij deze, al diegenen die in het comité en de werkgroepen hebben bijgedragen te bedanken voor hun positieve bijdrage.

Het plan: 3 betaalinstrumenten 2008 2009 2010 Europese overschrijving Overheden en grote bedrijven zijn gestart SEPA Direct Debit Europese betaalkaarten ? Wat is het grote plan ? Waar wil men naartoe ? Heel kort gezegd: Drie data en 3 betaalinstrumenten. Ten eerste de overschrijving. In Januari 2008 werd de “Europese” overschrijving ingevoerd. Sinds dan kan je naast de Belgische, nationale overschrijving de Europese variant gebruiken. Iedere betalingsdienstgebruiker (consumenten, bedrijven en overheden) doen dat op hun eigen ritme. Het grote voordeel van zo’n Europese variant van de overschrijving is, zoals ik al zei, dat je ze kan gebruiken voor betalingen in België en evengoed voor betalingen naar één van de andere 31 landen. Ik kom later terug op de evolutie van de Europese overschrijving in België. Ten tweede de domiciliëring. Volgende maandag (2 November) wordt door de banksector de Europese domiciliëring gelanceerd. Concreet wil dit zeggen dat bedrijven vanaf volgende week via hun bank domiciliëringen kunnen uitsturen in gans Europa. Hierbij moet evenwel twee belangrijke kanttekeningen worden gemaakt. Ten eerste is de nieuwe wet op de betalingsdiensten nog niet omgezet in België. De banksector had bij het ontwerpen van de Europese domiciliëring zich gericht op de basisteksten van de voorbereidende Europese directieve die aan de basis ligt van deze nieuwe wet. (Het gaat hier over de directieve waarover Mr Muylle het zonet had.)We zitten evenwel in de laatste rechte lijn, gezien de wet in de laatste rechte lijn zit van procedurele afhandeling. De tekst werd reeds een eerste maal geagendeerd in de kamercomissie en werd op 22 Oktober een tweede maal behandeld in de Kamercommissie. Daarna zal de tekst worden behandeld in de plenaire vergadering van de Kamer en, afhankelijk van uitoefening van evocatierecht, ook door de Senat. Ten tweede neemt niet elk land onmiddellijk deel aan de Europese domiciliëring. Bvb, Frankrijk zal starten in November 2010. Dit betekent dat bedrijven voorloping geen domiciliëringscontracten kunnen aangaan met klanten van banken in Frankrijk. Dus, eerlijk gezegd, de Europese domiciliëring is er vanaf volgende week, maar in de praktijk zal ze nog niet overal inzetbaar zijn. Ten derde de kaartbetalingen. Dit is vermoedelijk het moeilijkste “geval” onder de betaalinstrumenten om een Europese variant te creëren. In 2006 werd een algemeen raamwerk gecreëerd door de banken en de bedoeling is een “Europese” kaart voor de Europese burger te ontwerpen die overal in Europa op gelijk welke terminal kan worden gebruikt. Maar sindsdien werd nog niet zo heel veel zichtbare vooruitgang geboekt. Dit komt omwille van veel verscheidene redenen: ieder land beschikt sinds vele jaren over een eigen efficiënt nationaal systeem; de kaartbusiness is een zeer technische business met grote bedrijven die hyper technologische en super performante netwerken uitbaten. Het is met andere woorden niet eenvoudig om een Europese betaalkaartsysteem op te starten. Ik ga hier niet verder ingaan op de details van de verschillende betaalinstrumenten. Onze bedoeling is om straks in ieder panel afzonderlijk de drie betaalinstrumenten meer in detail te bespreken.

Le virement européen Canaux interbancaires à la disposition des clients Papier Guichet Internet Self-bank Isabel Telephone: pas adapté   Volgende Hoe staat het in België met SEPA ? De banken bieden sinds januari 2008 de volgende kanalen aan om overschrijvingen te initiëren. Eerst en vooral werd een nieuw overschrijvingsformulier ontworpen dat reeds door de meeste overheidsdiensten en een aantal bedrijven wordt gebruikt. Link naar volgende slide: Daarnaast geven de banken ook de mogelijkheid aan hun klanten om aan het loket een Europese overschrijving te laten uitvoeren, via PC banking of de self-banks. Voor de bedrijfssector werd het ISABEL platform aangepast. Uiteraard biedt niet iedere bank elk kanaal aan. Bvb een internet bank geeft geen formulieren uit en heeft geen loketten. In ieder geval, heeft iedere bank, minstens één kanaal, maar de meeste banken hebben meerdere kanalen ter beschikking van hun cliënten. Tenslotte, hebben de banken er voor geopteerd om het telefonisch bankieren niet aan te passen vermits deze dienst steeds meer en meer ingeruild wordt voor het internet‑bankieren.Bovendien is het technisch gezien omslachtig om letters via het traditionele toetsenbord van een vaste telefoon in te typen (nodig voor het IBAN, dat start met twee letters, b.v. "BE").

Le virement européen janvier 2008 dans tous les pays SEPA Terug janvier 2008 dans tous les pays SEPA De belangrijkste verschillen tussen een Belgische, nationale papieren overschrijving en een Europese overschrijving betreffen voornamelijk: Om met het meest zichtbare te beginnen: het formulier is roze terwijl het "Belgische" licht oranje was; de gegevens over de opdrachtgever en de begunstigde worden niet langer naast, maar onder elkaar geplaatst; Dan, wellicht het meest ingrijpende verschil: het verplicht gebruik van het internationale bankrekeningnummer (IBAN - International Bank Account Number) voor zowel de rekening van de opdrachtgever als de rekening van de begunstigde; Tenslotte: het verplicht invullen van de naam van de begunstigde. Het International Bank Account Number is, zoals bij de telefoonnummers, de internationale versie van de nationale nummers. Dit wordt gedaan door een landencode (voor ons "BE") voor te voegen gevolgd door een dubbelcijferig controlegetal, dat wordt gevolgd door het vertrouwde Belgische rekeningnummer. Het IBAN-rekeningnummer is vier posities langer en staat vermeld op ieder bank- of postrekeninguittreksel. Het wordt weergegeven in een gestructureerde vorm van 4 x 4 posities. De banken hebben afgesproken om voor de Europese overschrijving ook de bankidentificatie-code (ook de BIC genaamd) te gebruiken. In België hebben de banken echter besloten om de bankcode zelf toe te voegen zonder dat de bankklant zich hierom dient te bekommeren.

Le virement européen Evolution en Belgique: transactions en format SEPA (% du total de transactions Big billers Hoe ver staan we op dit moment ? Zoals in de meeste andere landen is de start van SEPA zeer traag (gradueel) gebeurd. Dit komt omdat men, in het begin, in België toch geen actieve communicatie campagne heeft gevoerd. Men verkoos een voorzichtige overgang om alle mogelijke opstartproblemen te vermijden. Dit is dan ook een succes gebleven. De eerste gebruikers van de Europese overschrijvingen hebben geen hinder ondervonden. Nu moet ik toegeven dat de trage opstart wel wat lang aan het duren is. Zeker in het buitenland. Hier in België valt de start goed mee, vooral dankzij de overheid die de start momenteel aan het accelereren is. Hierbij wil ik dan ook onze overheidsdiensten (van de verschillende niveaus) feliciteren voor deze puike prestatie. Overal in Europa werd door de centrale banken en de Europese Commissie een oproep gelanceerd aan het adres van de overheden om de rol te spelen van voorbeeld . Wel, Dames en Heren, hier in België mogen we fier zijn gezien wij het enige land zijn waar dit ook effectief is gebeurd. U ziet op deze slide dan ook, dat, dankzij de overheid, men in België ongeveer 7 % meer SEPA volumes heeft dan in de rest van Europa. Er is echter nog een lange weg af te leggen. Als je de huidige vooruitgang rekenkundig zou extrapoleren duurt het nog een aantal decennia vooraleer in de euro-betaalruimte alle overschrijvingen zijn gemigreerd naar het SEPA formaat. Daarom denk ik, persoonlijk, dat er een discussie moet op gang komen om een einddatum in te stellen die afdwingbaar kan worden gemaakt. Een einddatum zou de "laatkomers" verplichten om op een bepaalde datum over te stappen op het nieuwe formaat. Overheid

De Europese overschrijving in België Planning 2008 2009 2011 2010 Start SEPA Q4 Elke klant op zijn ritme Q1 Stop verwerking "Belgische" formulieren 31/12 Q3 Q2 Start van de overheid Aantal bedrijven die starten Aantal bedrijven die nog niet zijn gestart Stop uitgeven "Belgische" formulieren Ook een dank naar de bedrijven die reeds zijn gestart en die in onze SEPA Werkgroep hebben bijgedragen tot een vruchtbare samenwerking. In het Steering Committee heeft de NBB de grootste factureerders in België verenigt om zo snel mogelijk grote volumes te bereiken van facturen die worden uitgestuurd met een aangehecht Europees overschrijvingsformulier. Nu breekt het moment aan om alle andere bedrijven aan te zetten om te starten. Na de ongeveer twintig grote factureerders ("big billers" zoals we ze ook noemen) is het nu aan de vele tienduizenden andere bedrijven om over te gaan naar de Europese overschrijving. Daarom heeft de NBB een beknopt stappenplan ontworpen in de vorm van een vouwfolder als leidraad voor alle bedrijven om over te gaan naar de Europese overschrijving. Dit stappenplan is helemaal niet ingewikkeld. Aan de uitgang en in uw documentatiemap vindt u straks de folders die dit stappenplan weergeeft. Neem ze aub mee en verspreid ze samen met het SEPA-woord! Als conclusie voor de overschrijving, nog even de algemene planning : De hoofddoelstelling is de Belgische overschrijving te vervangen door de Europese variant tegen het einde van 2010. Het "Belgische" formulier wordt niet meer uitgegeven vanaf het begin van 2010 en vanaf 2011 verwerken de banken geen Belgische formulieren meer. Op dat moment zouden ook de meeste electronische kanalen enkel nog de Europese overschrijving meer verwerken.

La domiciliation européenne Planning De Europese domiciliëring start volgende week. Laat ons realistisch zijn. De wetteksten zijn nog niet goedgekeurd door Kamer en Senaat. Bedrijven hebben nog niet de tijd gehad om dit in hun interne kettingen aan te passen. Het zal dus nog enige tijd vergen om de Europese domiciliëring op de rails te zetten. In ieder geval zou de Belgische domiciliëring moeten vervangen zijn door de Europese tegen het einde van 2012. Als ik zie hoe traag de vooruitgang verloopt voor de overschirvjing, denk ik, persoonlijk dat ook zeker voor de "Belgische" domiciliëring op een gegeven moment een einddatum vastleggen. Persoonlijk, denk ik, zou er ook een mechanisme moeten zijn om dit verplichtend te maken. Hoe dit te doen is een onderwerp dat dringend moet worden behandeld en waar het panel zich straks misschien kan over buigen.

Les cartes de paiement SEPA Card Framework 2006 Bancontact/Mister Cash - Maestro Attente d'alternatives... Het aanvankelijk plan om het Belgische betaalkaartschema "Bancontact-Mister Cash" via een big bang te vervangen door MAESTRO (product van Mastercard) werd niet uitgevoerd. Het plan kreeg onvoldoende steun van de verschillende marktpartijen, vooral van de handelaars, de distributiesector en de consumentenverenigingen.  Ofschoon werd afgezien van het aanvankelijk plan om via een big bang over te schakelen op een nieuw betaalkaartschema, is de markt technisch voorbereid op de intrede van nieuwe betaalkaartschema's. Dit wil zeggen dat de banken hun betaal- en geldterminals technisch hebben aangepast waardoor voor nationale transacties ook andere kaartschema's dan Bancontact-Mister Cash kunnen worden gebruikt. Concreet is er niets verandert gezien de supplementaire mogelijkheid om MAESTRO te gebruiken voor binnenlandse betalingen niet wordt gebruikt omdat ze voor de handelaars niet interessant is. Er gaan vele stemmen op om een Europees schema te ontwerpen als tegenhanger van de bestaande internationale betaalkaartschema's. Een nieuwe Europese concurrent kan wellicht geen slechte zaak kan zijn. Maar hoe dit moet gebeuren is een andere zaak. Ik zal ook deze vraag maar overlaten aan het panel ...

En conclusion, en Belgique: Virement européen: succès! Domiciliation européenne: demain Les cartes de paiement européennes: futures alternatives... De invoering van de Europese overschrijving kan in België als een groot succes worden beschouwd. Zonder enige operationele problemen werden de Europese overschrijvingen in België in gebruik genomen. Vooral de overheid, en kort erna een aantal grote factureerders, heeft op uitmuntende wijze hun voorbeeldrol vervuld. (Wat ik hier trouwens nog kan aantoevoegen is de grote snelheid aan dewelke de grensoverschrijdende overschrijvingen werden omgezet in het Europese formaat: na enkele maanden beliep het aantal grensoverschrijdende overschrijvingen in het SEPA formaat 60% ! Dit is uiteraard logisch gezien een Europese standard het meeste voordelen biedt voor een grensoverschrijdende betaling, maar dit toont toch aan dat de Europese een werkbare en efficieënte standaard is.)  Nu moeten alle andere bedrijven aan het werk worden gezet om de migratie te plannen en uit te voeren zodat zij als uitgevers van betalingsopdrachten de volumes Europese overschrijvingen naar een kritische massa tillen.   De start van de Europese domiciliëring is in België gepland op 1 november 2009. Een aantal factoren zoals de omzetting naar nationaal recht , de startdatum in andeer landen en de benodigde tijd voor implementatie bij de bedrijven zullen bepalend zijn voor het succes ervan. Gelet op de nog af te handelen elementen in het vlak van betaalkaarten, worden er voor betaalkaarten niet meteen fundamentele wijzigingen verwacht in België. SEPA voor kaarten werd in België opgestart, zij het enkel op technisch vlak. Op bedrijfseconomisch vlak dienden er zich, tot nu toe, geen valabele alternatieven aan, zodat er in de praktijk voor de betaalkaarten niets veranderde. Maar geloof me vrij, in de komende jaren zal er op dit domein heel wat veranderen. Laat ons de vinger aan de pols houden !