3-1-3 Umetnost srednjeg veka: Romanička umetnost

Présentation au sujet: "3-1-3 Umetnost srednjeg veka: Romanička umetnost"— Transcription de la présentation:

1 3-1-3 Umetnost srednjeg veka: Romanička umetnost
Romanika, Romanička umetnost Romanička arhitektura: osnova, portal, unutrašnjost romaničke katedrale Problem i pokušaji rešenja Terminologija Romanicus- rimski

2 Romanika, Romanička umetnost
U prvom razredu ste se upoznali sa umetnošću antičkog Rima. Romanikom nazivamo stil u umetnosti XI i XII veka, koja ima neke veze sa antičkom rimskom umetnošću, najčešće preko karolinške umetnosti. Tako srednjevekovna pre-gotička arhitektura koristi polukružni luk i poluobličasti svod, te građevine zaista liče na antičke rimske, otuda naziv romanička arhitektura (romanicus=rimski). ayant quelque rapport avec l’héritage romain (en général par l’intermédiaire de l’art carolingien) art carolingien et ottonien (Otton Ier couronné 962) est aussi qualifié de protoroman. Roman entre 1050 et 1200

3 Srednjevekovna pre-gotička arhitektura koristi polukružni luk i poluobličasti svod, te građevine zaista liče na antičke rimske, otuda naziv romanička arhitektura (romanicus=rimski). Rimska umetnost: Koloseum, Rim, oko 80. Romanička umetnost: Crkva Sveta Madlena u Vezleu, Francuska, posle 1120

4 Istorijske prilike u vreme romanike (XI i XII vek)
Hrišćanstvo trijumfuje u Evropi, većina « varvarskih » naroda je prihvatila hrišćanstvo. Feudalno društvo u zapadnoj Evropi je podeljeno (mali lokalni vlastelini) i jedino ga ujedinjuje hrišćanska vera. Crkva širi svoj uticaj nad društvom: grade se brojne crkve: « kao da se ceo svet... zaodenuo u beli plašt crkvi », brojni su hodočasnici koji obilaze relikvije, a kulminacija su krstaški ratovi. Razvijaju se trgovina i zanatstvo, i pojavljuje srednja građanska klasa: romaničke crkve nisu samo manastirske već i gradske, pravo srce gradova. c’était comme si le monde entier… se revêtait d’un blanc manteau d’églises

5 Romaničke crkve (XI i XII vek): karakteristike
Romanička umetnost se istovremeno pojavljuje širom Zapadne Evrope. Iako je raznovrsnost regionalnih stilova velika, postoje značajne zajedničke osobine. Romaničke crkve su veće nego crkve građene u prethodnom periodu, pogotovo u velikim gradovima ili duž hodočasničkih puteva. Danas ćemo videti koje su to zajedničke karakteristike ovog stila, šta je problem sa kojim se graditelji suočavaju i kako pokušavaju da ga reše. Uvešćemo i neke nove termine... Rečnik: transept, latinski krst, brod, bočni brodovi, apsida, kapele, deambulatorijum (ophodni brod), hor, hodočasnički hor. Portal. Svod, poluobličasti svod, krstasti, krstasto-rebrasti, prelomljeni svod.

6 Osnova romaničke crkve
Osnova crkve se ustaljuje u ovom periodu: transept preseca glavni brod na istoku, i sa njim formira oblik latinskog krsta. Ulaz je na zapadu, apsida na istoku. Transept (ukrsnica), deambulatorijum, hodočasnicki hor Église romane: Saint Sernin de Toulouse, , plan Transept (ukrsnica), deambulatorijum, hodočasnički hor

7 Da bi se olakšao nesmetani prolazak vernika i hodočasnika u pokloničkom obilasku ralikvija, bočni brodovi se nastavljaju duž kraka transepta i u apsidi: to je deambulatorijum, ophodni brod. Apsidijalne ili zrakaste kapele se zrakasto šire oko apside i istočne strane transepta, one sa deambulatorijumom čine hodočasnički hor. Transept (ukrsnica), deambulatorijum, hodočasnicki hor Église romane: Saint Sernin de Toulouse, , plan Transept (ukrsnica), deambulatorijum, hodočasnički hor

8 Notre-Dame-la-Grande, 1150, Poitiers
Monumentalna zapadna fasada, portal sa dve kule, je ukrašena reljefima, statuama, stubićima… Notre-Dame-la-Grande, 1150, Poitiers

9 Pogotovo se ukrašava portal crkve, zbog njegove simbolike: to je mesto prelaza između ovozemaljskog sveta greha i onostranog raja koji crkva najavljuje. « Ja sam vrata. Ko kroz mene uđe, biće spašen. » (Jevanđelje po Svetom Jovanu) Skulptura romaničkog portala ima edukativnu i vaspitnu ulogu: teme su uvek u vezi Spasenja (Strašni sud, Hrist na prestolu itd...) (Moissac)

10 portail sud, Skulptura romaničkog portala : teme su uvek u vezi spasenja (Strašni sud, Crkva Svetog Petra, Moasak, Francuska, XII)

11 Strašni sud, Crkva Svete Madlene, Vezle, Francuska, XII
Skulptura romaničkog portala : teme su uvek u vezi spasenja Strašni sud, Crkva Svete Madlene, Vezle, Francuska, XII

12 Bogorodičina crkva, Poatje, Francuska, XII
Trostruki portal monumentalne zapadne fasade preuzima formu rimske trijumfalne kapije: to je triumf Hrista i hrišćanske crkve. Notre dama la Grande, 1150, Poitiers Bogorodičina crkva, Poatje, Francuska, XII

13 Unutrašnjost romaničke katedrale
Crkve ovog perioda se razlikuju od ranijih i svojom zasvođenom kamenom tavanicom umesto drvenog plafona. Ti kameni svodovi su veoma teški, a poluobličasti svod pogotovo vrši jak bočni pritisak na zidove, koji moraju da budu debeli da bi izdržali. Poluobličasti kameni svod romaničkih crkvi Hildesheim, Saint Sernin, Vezeley Drveni plafon otonskih crkvi

14 Plafon (ravan)/ svod (poluobličasti)
Hildesheim, Saint Sernin, Vezeley Otonska crkva: drveni plafon Romanička crkva: poluobličasti svod

15 Ali kameni svodovi su veoma teški, i prete da se uruše, pogotovu poluobličasti svodovi koji prave jak bočni pritisak na zidove. Zbog toga zidovi romaničkih crkava moraju biti masivni, i teško je u njima praviti otvore za prozore: romaničke crkve su tamne. Iz istog razloga je i visina gradnje ograničena.

16 To je osnovni izazov ovog perioda, kako graditi veće crkve, sa više prozora, a da se svod ne uruši i njegova težina ne sruši zidove. Graditelji isprobavaju različita rešenja, i otuda velika raznolikost romaničkih crkava. Romanički period je period arhitektonskog eksperimentisanja...

17 Graditelji isprobavaju različita rešenja: ovde je poluobličasti svod ojačan lukovima, koji prenose težinu na kolosalne stubove, to rešenje zovemo rebrasti svod. Sveta Madlena, Vezle, Francuska Rebrasti svod après 1120

18 U crkvi Svetog Ambrođa, u Italiji upotrebljena je kombinacija krstastog i rebrastog svoda: krstasto-rebrasti svod. Krstasto rebrasti svod, St Ambrogio la voûte d’arrêtes: intersection à angle droit de deux voûtes en berceau. krstasti svod: dva poluobličasta svoda koja se seku pod pravim uglom praveći krst

19 U ovoj crkvi kolosalni stubovi nose težinu teškog kamenog svoda, dok su bočni brodovi skoro iste visine kao i glavni brod (to zovemo “dvoranska crkva”), te tako i oni podupiru težak poluobličasti kameni svod. Poluobličasti svod, dvoranska crkva Saint-Savin sur Gertampe (XI-XII)

20 Kathedrala u Otenu, Francuska (1120-1132)
Da bi napokon stigli do otkrića prelomljenog luka, koji se prvi put koristi u svodu i arkadama glavnog broda Katedrale u Otenu, u Francuskoj. Međutim, na prozorima i dalje vidimo polukružni luk. Upotreba prelomljenog luka će se generalizovati u Gotici, ali to je već tema našeg sledećeg predavanja... Prelomljeni luk Kathedrala u Otenu, Francuska ( )

21 Romanička umetnost: izdvojite najbitnije
Romanikom nazivamo stil u umetnosti XI i XII veka, koja ima neke veze sa antičkom rimskom umetnošću, najčešće preko karolinške umetnosti. Pošto srednjevekovna pre-gotička arhitektura koristi polukružni luk i poluobličasti svod, te građevine zaista liče na antičke rimske, otuda naziv romanička arhitektura. Tokom ovog perioda osnova crkve se ustaljuje, transept na istoku sa glavnim brodom čini oblik latinskog krsta. Ulaz je na zapadu, a zapadna fasada monumentalno građena i ukrašena statuama, reljefima, stubićima. Skulptura portala je tematikom vezana na pitanja spasenja, a forma ulaza (tri portala) podseća na trijumfalnu kapiju. Teški kameni svodovi zamenjuju drveni plafon, pa zidovi moraju biti masivni, teško je graditi veće crkve i otvarati prozore u zidovima. Romanika je period eksperimentisanja, isprobavaju se raznolika rešenja da bi se na kraju došlo do otkrića prelomljenog luka. Tako stižemo do gotike...

22 Romanikom nazivamo stil u umetnosti XI i XII veka, koja ima neke veze sa antičkom rimskom umetnošću. Pošto srednjevekovna pre-gotička arhitektura koristi polukružni luk i poluobličasti svod, građevine zaista liče na antičke rimske, otuda naziv romanička arhitektura (romanicus=rimski). art carolingien et ottonien (Otton Ier couronné 962) est aussi qualifié de protoroman. Roman entre 1050 et 1200

23 Romanička umetnost- najbitnije
Tokom ovog perioda osnova crkve se ustaljuje, transept na istoku sa glavnim brodom čini oblik latinskog krsta. Jedna apsida na istoku, a ulaz na zapadu. Forma ulaza (tri portala) podseća na trijumfalnu kapiju, uokvirenu dvema kulama. Cela zapadna fasada je monumentalno građena i ukrašena statuama, reljefima, stubićima (skulptura portala je temom vezana na pitanja spasenja) Teški kameni poluobličasti svodovi zamenjuju drveni plafon, pa zidovi moraju biti masivni, teško je graditi veće crkve i otvarati prozore u zidovima. Romanika je period eksperimentisanja, isprobavaju se razna rešenja (rebrasti svod, krstasto-rebrasti svod)

24 Usvojite novu terminologiju:
Bazilika, bazilikalna osnova, brod, bočni brodovi, transept, latinski krst. Apsida, apsidijalne (zrakaste) kapele, deambulatorijum (ophodni brod), hodočasnički hor. Portal. Polukružni luk, svod, poluobličasti svod, krstasti svod, rebrasti svod, krstasto-rebrasti svod, prelomljeni luk.

25 Mini test Opišite jednu romaničku crkvu (po osnovi, načinu gradnje, unutrašnjosti (svod, zidovi),ulazu, ukrasnoj skulpturi ulaza)