Télécharger la présentation
La présentation est en train de télécharger. S'il vous plaît, attendez
Publié parDidiane Masson Modifié depuis plus de 10 années
1
Systèmes applicatifs, logique combinatoire et applications au domaine du traitement de la langue Ismaïl BISKRI ismail.biskri@uqtr.ca
2
Systèmes Applicatifs Le langage applicatif s'organise autour de trois classes essentielles d'objets : Les termes. Les propositions (qui nont pas forcément comme interprétation vrai ou faux). Les opérateurs. Un opérateur s'applique à un ou plusieurs opérandes pour produire un "résultat". Il agit sur un opérande par l'opération "application". L'application dun opérateur « f » à un opérande « a » est notée par la simple juxtaposition « f a ».
3
Systèmes Applicatifs L'ensemble des types d'objets d'un système applicatif est construit par les règles récursives suivantes : – p (proposition) et t (terme) sont des types de base; – Les types de base sont des types ; – Si a et b sont des types alors (F a b) est un type. F est un opérateur pour la simplification des types, (F a b) est un type fonctionnel, il représente le type de toutes les fonctions allant de a vers b.
4
Systèmes Applicatifs La simplification des types est obtenue avec la règle applicative suivante : F a b,a -------------------- b a est le type de l'opérande F a b est le type de l'opérateur b le type de l'application de l'opérateur à l'opérande.
5
Logique Combinatoire quelques combinateurs : B, C*,, C, … Règles de -réduction : B X Y z >> X (Y z) C* x Y >> Y x ( U1 U2 U3) U4 >> U1 ((U2 U4) (U3 U4)) C X Y Z>> X Z Y
6
Logique Combinatoire 1.B B C x y z u v 2.B (C x) y z u v 3.C x (y z) u v 4.x u (y z) v
7
Grammaires Catégorielles Les unités linguistiques fonctionnent comme des opérateurs ou comme des opérandes avec des types différents (catégories). Règles Applicatives : X/Y - YY - X\Y -----------> ; -----------<X [Jean : N] - [dort : S\N] ---------------------------------------------------------< S Grammaire Catégorielle Combinatoire Applicative
8
Grammaire Catégorielle Combinatoire Applicative (Biskri, 2009 ; Biskri & Desclés, 1997 ; 2006) Règles dapplication [X/Y : u1] - [Y : u2][Y : u1] - [X\Y : u2] ----------------------------> ; ------------------------< [X : (u1 u2)] [X : (u2 u1)] Règles de changement de type [X : u] ---------------->T ; ------------------<T [Y/(Y\X) : (C* u)] [Y\(Y/X) : (C* u)] Règles de composition [X/Y : u1]-[Y/Z : u2] [Y\Z : u1]-[X\Y : u2] ------------------------->B ;--------------------<B [X/Z : (B u1 u2)] [X\Z : (B u2 u1)] Grammaire Catégorielle Combinatoire Applicative
9
Exemple 1 La liberté renforce la démocratie 1. [N/N : la]-[N : liberté]-[(S\N)/N : renforce]-[N/N : la]-[N : démocratie] 2.[N : (la liberté)]-[(S\N)/N : renforce]-[N/N : la]-[N : démocratie](>) 3.[S/(S\N):(C* (la liberté))]-[(S\N)/N: renforce]-[N/N: la]-[N: démocratie] (>T) 4. [S/N : (B (C* (la liberté)) renforce)]-[N/N : la]-[N : démocratie] (>B) 5. [S/N : (B (B (C* (la liberté)) renforce) la)]-[N : démocratie] (>B) 6.[S : ((B (B (C* (la liberté)) renforce) la) démocratie)](>) 7. ((B (B (C* (la liberté)) renforce) la) démocratie) 8. ((B (C* (la liberté)) renforce) (la démocratie))B 9. ((C* (la liberté)) (renforce (la démocratie))) B 10. ((renforce (la démocratie)) (la liberté)))C* 11. renforce (la démocratie) (la liberté) Grammaire Catégorielle Combinatoire Applicative
10
renforce la-liberté la-démocratie Exemple 2 تدعم الحرية الديمقراطية (Thoudaiimou elhouriathou eddimouqratiyatha) renforce la-liberté la-démocratie 1.[(S/N)/N : thoudaiimou]-[N : elhouriyathou]-[N : eddimouqratiyatha] 2.[(S/N)/N: thoudaiimou]-[S\(S/N):(C* elhouriyathou)]-[N: eddimouqratiyatha] (<T) 3.[S/N : (B (C* elhouriyathou) thoudaiimou)]-[N : eddimouqratiyatha] (<Bx) 4. [S : ((B (C* elhouriyathou) thoudaiimou) eddimouqratiyatha)] (>) 5. ((B (C* elhouriyathou) thoudaiimou) eddimouqratiyatha) 6. ((C* elhouriyathou) (thoudaiimou eddimouqratiyatha)) B 7. ((thoudaiimou eddimouqratiyatha) elhouriyathou) C* 8. thoudaiimou eddimouqratiyatha elhouriyathou Grammaire Catégorielle Combinatoire Applicative
11
la-liberté renforce la-démocratie Exemple 3 الحرية تدعم الديمقراطية (elhouriathou thoudaiimou eddimouqratiyatha) la-liberté renforce la-démocratie 1.[N : elhouriyathou]-[(S/N)/N : thoudaiimou]-[N : eddimouqratiyatha] 2.[S/(S/N):(C* elhouriyathou)]-[(S/N)/N: thoudaiimou]-[N: eddimouqratiyatha] (>Tx) 3.[S/N : (B (C* elhouriyathou) thoudaiimou)]-[N : eddimouqratiyatha] (>B) 4. [S : ((B (C* elhouriyathou) thoudaiimou) eddimouqratiyatha)] (>) 5. ((B (C* elhouriyathou) thoudaiimou) eddimouqratiyatha) 6. ((C* elhouriyathou) (thoudaiimou eddimouqratiyatha))B 7. ((thoudaiimou eddimouqratiyatha) elhouriyathou)C* 8. thoudaiimou eddimouqratiyatha elhouriyathou Grammaire Catégorielle Combinatoire Applicative
12
Coordination (1) Les éléments coordonnés sont généralement de la même nature et ont la même fonction : – Jean admire [les hommes courageux]N et [les femmes cultivées]N – John likes [walking]N\N and [runing] N\N – youkhatibou elibnou [abahou]N wa [oumahou]N bi hananin يخاطب الإبن أباه و أمه بحنان Discute-avec le-fils [son-père] et [sa-mère] avec tendresse Grammaire Catégorielle Combinatoire Applicative
13
Coordination (2) Toutefois, il nest pas rare de rencontrer des cas de coordinations déléments de différentes natures bien que de même fonction : – Le touriste regarde ce lion [toujours immobile]N\N et [qui semble dormir]N\N – My [lawyer]N and [I]N need more witnesses – thaâhada ettarafani [bi eliîthirafi elmouthabadili]N wa [bi elimthinaii ân ayi thaharoukathin âskariyathin]N أي تحركات عسكرية المتبادل وبالامتناع عن بالاعتراف تعهد الطرفان Se-sont-entendu les-deux-parties [pour une reconnaissance mutuelle] et [pour éviter toute manœuvre militaire] Grammaire Catégorielle Combinatoire Applicative
14
Coordination (3) Ou certains cas de coordinations déléments de natures différentes ainsi que de fonctions différentes. – Pat est [un républicain]N et [fier de l'être]N\N – Pat is [a republican]N et [proud of it]N\N – asbaha Malikoun [mouâliman] N wa [fakhourran bi mansibihi] N\N بمنصبه فخورا معلما و أصبح مالك Est-devenu Malik [Professeur] et [fìer de son poste] Grammaire Catégorielle Combinatoire Applicative
15
Coordination (4) Coordination de constituants" versus coordination de "non- constituants" – [Jean]N aime [Marie]N et [Paul Sophie]N-N – John loves [Mary madly] and [Lucy widly] – youkhatibou elibnou [abahou bi ihthiramin] wa [oumahou bi hananin] يخاطب الإبن أباه باحترام و أمه بحنان – yaakoulou [elqirdou elmawza] wa [eddoubou elâssala] الموز و الدب العسل القرد يأكل Mange [le-singe les-bananes] et [lours le-miel] Grammaire Catégorielle Combinatoire Applicative
16
Mange [le-singe les-bananes] et [lours le-miel] yaakoulou elqirdou elmawza wa eddoubou elâssala الموز و الدب العسل القرد يأكل Mange [le-singe les-bananes] et [lours le-miel] 1.[(S/N)/N : yaakoulou]-[N : elqirdou]-[N : elmawza]-[CONJD : wa]-[N : eddoubou]-[N : elâssala] 2.[(S/N)/N : yaakoulou]-[S\(S/N) : (C* elqirdou)]-[N : elmawza]-[CONJD : wa]-[N : eddoubou]-[N : elâssala] (<T) 3.[S/N : (B (C* elqirdou) yaakoulou)]- [N : elmawza]-[CONJD : wa]-[N : eddoubou]-[N : elâssala(<Bx) 4.[S : ((B (C* elqirdou) yaakoulou) elmawza)]-[CONJD : wa]-[N : eddoubou]-[N : elâssala](>) 5.[S : ((B (C* elqirdou) yaakoulou) elmawza)]-[CONJD : wa]-[S/(S/N) : (C* eddoubou)]-[N : elâssala](>Tx) 6.[S : ((B (C* elqirdou) yaakoulou) elmawza)]-[CONJD : wa]-[S/(S/N) : (C* eddoubou)]-[(S/N)\((S/N)/N) : (C* elâssala)] (<Tx) 7.[S : ((B (C* elqirdou) yaakoulou) elmawza)]-[CONJD : wa]-[S\((S/N)/N) : (B (C* eddoubou) (C* elâssala))] (>Bx) 8.[S : ((B (C* elqirdou) (C* elmawza)) yaakoulou)]-[CONJD : wa]-[S\((S/N)/N) : (B (C* eddoubou) (C* elâssala))] 9.[(S/N)/N : yaakoulou]-[S\((S/N)/N) : (B (C* elqirdou) (C* elmawza))]-[CONJD : wa]-[S\((S/N)/N) : (B (C* eddoubou) (C* elâssala))] 10.[(S/N)/N : yaakoulou]-[S\((S/N)/N) : ( wa (B (C* elqirdou) (C* elmawza)) (B (C* eddoubou) (C* elâssala)))] ( ) 11. [S\((S/N)/N) : (( wa (B (C* elqirdou) (C* elmawza)) (B (C* eddoubou) (C* elâssala))) yaakoulou)](<) Grammaire Catégorielle Combinatoire Applicative
17
yaakoulou elqirdou elmawza wa eddoubou elâssala الموز و الدب العسل القرد يأكل 12.(( wa (B (C* elqirdou) (C* elmawza)) (B (C* eddoubou) (C* elâssala))) yaakoulou) 13.(wa ((B (C* elqirdou) (C* elmawza)) yaakoulou) ((B (C* eddoubou) (C* elâssala)) yaakoulou)) 14.(wa ((C* elqirdou) ((C* elmawza) yaakoulou)) ((B (C* eddoubou) (C* elâssala)) yaakoulou)) B 15.(wa (((C* elmawza) yaakoulou) elqirdou) ((B (C* eddoubou) (C* elâssala)) yaakoulou)) C* 16.(wa ((yaakoulou elmawza) elqirdou) ((B (C* eddoubou) (C* elâssala)) yaakoulou)) C* 17.(wa ((yaakoulou elmawza) elqirdou) ((C* eddoubou) ((C* elâssala) yaakoulou))) B 11.(wa ((yaakoulou elmawza) elqirdou) (((C* elâssala) yaakoulou) eddoubou)) C* 12.(wa ((yaakoulou elmawza) elqirdou) ((yaakoulou elâssala) eddoubou)) C* (wa ((yaakoulou elmawza) elqirdou) ((yaakoulou elâssala) eddoubou)) Wa = ( ((yaakoulou elmawza) elqirdou) ((yaakoulou elâssala) eddoubou)) Grammaire Catégorielle Combinatoire Applicative
18
youkhatibou elibnou abahou bi ihthiramin wa oumahou bi hananin يخاطب الإبن أباه باحترام و أمه بحنان discute-avec le-fils [son-père avec-respect] et [sa-mère avec- tendresse] 1.[(S/N)/N : youkhatibou]-[N : elibnou]-[N : abahou]-[(S/N)\(S/N) : bi-ihthiramin]-[CONJD : wa]-[N : oumahou]-[(S/N)\(S/N) : bi-hananin] 2.[(S/N)/N : youkhatibou]-[S\(S/N):(C* elibnou)]-[N : abahou]-[(S/N)\(S/N) : bi-ihthiramin]-[CONJD : wa]-[N : oumahou]-[(S/N)\(S/N) : bi-hananin](<T) 3.[S/N : (B (C* elibnou) youkhatibou)]-[N : abahou]-[(S/N)\(S/N) : bi-ihthiramin]-[CONJD : wa]-[N : oumahou]-[(S/N)\(S/N) : bi-hananin](<Bx) 4.[S : ((B (C* elibnou) youkhatibou) abahou)]-[(S/N)\(S/N) : bi-ihthiramin]-[CONJD : wa]-[N : oumahou]-[(S/N)\(S/N) : bi-hananin](>) 5.[S/(S/N) : (C* elibnou)]-[S/N : (youkhatibou abahou)]-[(S/N)\(S/N) : bi-ihthiramin]-[CONJD : wa]- [N : oumahou]-[(S/N)\(S/N) : bi-hananin] 6.[S/(S/N) : (C* elibnou)]-[S/N : (bi-ihthiramin (youkhatibou abahou))]-[CONJD : wa]-[N : oumahou]- [(S/N)\(S/N) : bi-hananin](<) 7.[S : ((C* elibnou) (bi-ihthiramin (youkhatibou abahou)))]-[CONJD : wa]-[N : oumahou]- [(S/N)\(S/N) : bi-hananin](>) Grammaire Catégorielle Combinatoire Applicative
19
youkhatibou elibnou abahou bi ihthiramin wa oumahou bi hananin يخاطب الإبن أباه باحترام و أمه بحنان 8.[S : ((C* elibnou) (bi-ihthiramin (youkhatibou abahou)))]-[CONJD : wa]-[(S/N)\((S/N)/N) : (C* oumahou)]-[(S/N)\(S/N) : bi-hananin](<T) 9.[S : ((C* elibnou) (bi-ihthiramin (youkhatibou abahou)))]-[CONJD : wa]-[(S/N)\((S/N)/N) : (B bi- hananin (C* oumahou))](<B) 10.[S/(S/N) : (C* elibnou)]-[S/N : ((B bi-ihthiramin (C* abahou)) youkhatibou) ]-[CONJD : wa]- [(S/N)\((S/N)/N) : (B bi-hananin (C* oumahou))] 11.[S/(S/N) : (C* elibnou)]-[(S/N)/N : youkhatibou]-[(S/N)\((S/N)/N) : (B bi-ihthiramin (C* abahou))]- [CONJD : wa]- [(S/N)\((S/N)/N) : (B bi-hananin (C* oumahou))] 12.[S/(S/N) : (C* elibnou)]-[(S/N)/N : youkhatibou]-[(S/N)\((S/N)/N) : ( wa (B bi-ihthiramin (C* abahou)) (B bi-hananin (C* oumahou)) )]( ) 13.[S/(S/N) : (C* elibnou)]-[(S/N) : (( wa (B bi-ihthiramin (C* abahou)) (B bi-hananin (C* oumahou))) youkhatibou)](<) 14[S : ((C* elibnou) (( wa (B bi-ihthiramin (C* abahou)) (B bi-hananin (C* oumahou))) youkhatibou)))](<) Grammaire Catégorielle Combinatoire Applicative
20
youkhatibou elibnou abahou bi ihthiramin wa oumahou bi hananin يخاطب الإبن أباه باحترام و أمه بحنان 15.((C* elibnou) (( wa (B bi-ihthiramin (C* abahou)) (B bi-hananin (C* oumahou))) youkhatibou))) 16.(((F wa (B bi-ihthiramin (C* abahou)) (B bi-hananin (C* oumahou))) youkhatibou))) elibnou) C* 17.((wa ((B bi-ihthiramin (C* abahou)) youkhatibou) ((B bi-hananin (C* oumahou)) youkhatibou))) elibnou) 18.((wa (bi-ihthiramin ((C* abahou) youkhatibou)) ((B bi-hananin (C* oumahou)) youkhatibou))) elibnou) B 19.((wa (bi-ihthiramin (youkhatibou abahou)) ((B bi-hananin (C* oumahou)) youkhatibou))) elibnou) C* 20.((wa (bi-ihthiramin (youkhatibou abahou)) (bi-hananin ((C* oumahou) youkhatibou))) elibnou) B 21.((wa (bi-ihthiramin (youkhatibou abahou)) (bi-hananin (youkhatibou oumahou))) elibnou) C* ((wa (bi-ihthiramin (youkhatibou abahou)) (bi-hananin (youkhatibou oumahou))) elibnou) Wa = (( (bi-ihthiramin (youkhatibou abahou)) (bi-hananin (youkhatibou oumahou))) elibnou) Grammaire Catégorielle Combinatoire Applicative
21
al-awlaad-uxaraj-uu ------------------------ N * 3PM S/N * (S\N * 3PM )\(S/N * ) ----------------------------------------------------------< S\N * 3PM -------------------------------------------< S Accord morphologique fort vs accord faible xaraj-uuhum ----------------- S/N*(S/P 3PM )\(S/N * )P 3PM -----------------------------------------< S/P 3PM -----------------------------------------------------------------> S
22
xaraj-aal-awlaad-u ------- -------------------- S/N * (S/N * 3M )\(S/N * )N * 3PM ------------------------------------------< S/N * 3M ------------------------------------------------------> S Grammaire Catégorielle Combinatoire Applicative *xaraj-uual-awlaad-u --------------------------- S/N * (S\N * 3PM )\(S/N * )N * 3PM --------------------------------------------< S\N * 3PM ---------------------------------------------------------------Échec
23
Grammaire Catégorielle Combinatoire Applicative Xaraj-aal-awlaad-uwa al-banaat-u -------------------------------------------- S/N * (S/N * 3M )\(S/N * )N * 3PM (X\X)/XN * 3PF -----------<T S\(S/N s 3PM ) -----------------------------------<B S\(S/N * ) -----------<T S\(S/N* 3PF ) ------------------------------------------------------------------------------- (X\X)/X S\(S/N * ) ---------------------------------< S
24
xaraj -uu hum wa akhawaat -u –hum --------------------- ----------------------- S/N * (S/P 3PM )\(S/N * )P 3PM (X\X)/X N * 3PF -------<T S\(S/P 3PM ) ---------------------------------<B S\(S/N * ) ---------------<T S\(S/N * 3PF ) -------------------------------------------------------------------------(X\X)/X S\(S/N * ) --------------------< S Grammaire Catégorielle Combinatoire Applicative
25
Conclusion Le modèle se prête au multilinguisme La stratégie de mise en œuvre nécessite des connaissances spécifiques de la langue : ordre des mots. Métarègles de contrôle du déclenchement des règles de changement de type doivent être spécifiques à chaque langue. Grammaire Catégorielle Combinatoire Applicative
26
Applications au WEB Assignation des types catégoriels Au moment de la création de la page WEB ??? Requête (mots clés) Pages web Classe 1 Classe2 Classe n Relation entre mots + mesure sur la force de la relation Analyse catégorielle à la carte Reformulation de la requête
Présentations similaires
© 2024 SlidePlayer.fr Inc.
All rights reserved.